خشکی دهان یکی از مشکلات شایعی است که می‌تواند باعث ایجاد احساس ناراحتی و کاهش کیفیت زندگی افراد شود. بسیاری از افراد نمی‌دانند که علت خشکی دهان چیست؟ چه بیماری‌هایی باعث خشکی دهان می‌شود؟ یا کمبود کدام ویتامین باعث خشکی دهان می‌شود؟ هدف از این مقاله آشنایی بیشتر با علت خشکی دهان و پاسخ به سؤالات رایج در این زمینه است. همچنین در این مقاله، روش‌های رایج برای درمان این مشکل را در اختیار شما قرار خواهیم داد تا با آگاهی بیشتر از سلامتی دهان و دندان خود محافظت کنید.

 

تعریف خشکی دهان

 

 خشکی دهان معمولاً زمانی رخ می‌دهد که غدد بزاقی دهان قادر به تولید مقدار کافی بزاق نباشند. ترشح بزاق نقش مهمی در مرطوب نگه‌داشتن دهان، هضم غذا و محافظت از دندان و لثه دارد و به همین خاطر ممکن است کیفیت زندگی فرد را کاهش دهد. از جمله علت‌های خشکی دهان می‌توان به عوارض جانبی برخی داروها، بیماری‌های خاص، تغییرات هورمونی، مشکلات تنفسی و عوامل محیطی اشاره کرد.

 

 

علت خشکی دهان چیست؟

 

 برای آشنایی با علت خشکی لب و دهان، اول از هر چیز باید بدانید که هر نوع خشکی دهان علت متفاوتی دارد. دلایل انواع خشکی دهان مثل علت خشکی دهان در شب، علت خشکی دهان در صبح، علت خشکی دهان صبح ناشتا، علت خشکی دهان در خواب یا علت خشکی دهان بعد از غذا می‌توانند با یکدیگر مشابه باشند. البته علت خشکی دهان در افراد مختلف مثل علت خشکی دهان سالمندان با علت خشکی دهان زن باردار با یکدیگر تفاوت دارد. در ادامه اطلاعات کاملی درباره دلایل خشکی دهان در اختیار شما قرار می‌دهیم.

کاهش ترشح بزاق کاهش ترشح غدد بزاقی به معنی کاهش تولید بزاق توسط غدد موجود در دهان است. کاهش ترشح غدد بزاقی یکی از رایج‌ترین علت خشکی دهان است و می‌تواند از عواملی مثل خواب، مصرف برخی داروها، بیماری‌های خاص (مثل دیابت یا سندروم شوگرن) یا استرس به وجود بیاید. وقتی ترشح بزاق کاهش پیدا می‌کند، دهان خشک می‌شود و ممکن است مشکلاتی مانند بوی بددهان، پوسیدگی دندان و اختلال در بلع ایجاد کند.

 

 

عوارض جانبی مصرف داروها

 

 مصرف برخی از داروها مثل داروهای ضدافسردگی یا داروهای فشارخون می‌تواند علت خشکی دهان باشد. این داروها معمولاً بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارند و باعث کاهش ترشح بزاق می‌شوند. به‌عنوان‌مثال، داروهای ضدافسردگی و ضداضطراب اغلب فعالیت غدد بزاقی را کاهش می‌دهند. همچنین داروهای فشارخون می‌توانند بر تعادل مایعات بدن تأثیر بگذارند و ترشح بزاق را کاهش دهند. نتیجه این فرایند، خشکی دهان است که می‌تواند علت خشک‌شدن دهان در شب یا خشک‌شدن دهان در خواب باشد.

 

چه بیماری‌هایی باعث خشکی دهان می‌شود؟

 

 بیماری‌ها و مشکلات پزشکی مختلف می‌توانند علت خشکی دهان باشند. برخی از این بیماری‌ها شامل دیابت، سندرم شوگرن و مشکلات غده تیروئید می‌شود که در ادامه هر کدام را توضیح می‌دهیم.

 ● دیابت: افراد مبتلا به دیابت ممکن است به دلیل قند خون بالا و اختلال در ترشح بزاق، خشکی دهان را تجربه کنند. همچنین داروهای مصرفی برای درمان دیابت می‌تواند علت خشکی دهان باشد.

 ● سندرم شوگرن: این بیماری خودایمنی باعث التهاب و آسیب به غدد بزاقی و اشکی می‌شود و کاهش شدید بزاق را به همراه خواهد داشت؛ بنابراین علت خشکی دهان حین خواب یا در موقعیت‌های مختلف در این افراد، می‌تواند به‌خاطر بیماری باشد.

 ● مشکلات تیروئید: اختلالات غده تیروئید مثل کم‌کاری تیروئید نیز می‌توانند بر تولید بزاق تأثیر بگذارند و از جمله علت‌های خشکی دهان محسوب شوند.

 

 

استرس و اضطراب

 

 استرس و اضطراب می‌توانند باعث خشکی دهان شوند؛ زیرا این حالات روانی باعث فعال‌شدن سیستم عصبی سمپاتیک می‌شوند. این سیستم در مواقع استرس، تولید بزاق در دهان را کاهش می‌دهد و باعث خشکی دهان می‌شود. همچنین اضطراب می‌تواند باعث تنفس از دهان و کاهش میزان ترشح بزاق شود که این موضوع نیز خشکی دهان را تشدید می‌کند. شاید برای شما سؤال باشد که علت خشکی دهان و تنگی نفس چیست؟ در موارد شدیدتر، استرس مزمن می‌تواند بر تعادل هورمونی بدن تأثیر گذاشته و علت خشکی دهان و تنگی نفس باشد.

 

بالارفتن سن

 

 همان‌طور که گفتیم علت خشکی دهان در افراد مختلف متفاوت است؛ در این قسمت علت خشکی دهان سالمندان را بررسی می‌کنیم.

 ● کاهش تولید بزاق با افزایش سن: با افزایش سن، غدد بزاقی ممکن است به طور طبیعی بزاق کمتری تولید کنند. این موضوع می‌تواند باعث بروز خشکی دهان شود.

 ● مصرف داروها: سالمندان معمولاً داروهای مختلفی برای فشارخون، دیابت یا اضطراب و افسردگی مصرف می‌کنند. بسیاری از این داروها می‌توانند عوارضی مثل خشکی دهان داشته باشند.

 ● بیماری‌های زمینه‌ای: بیماری‌هایی مثل دیابت، سندرم شوگرن، مشکلات تیروئیدی و بیماری‌های خودایمنی که در سالمندان شایع‌تر هستند، می‌توانند باعث کاهش تولید بزاق و خشکی دهان شوند.

 ● تنفس از طریق دهان: برخی سالمندان به‌خاطرداشتن مشکلات تنفسی یا انسداد راه‌های تنفسی، معمولاً از طریق دهان نفس می‌کشند که این موضوع می‌تواند علت خشک‌شدن دهان در شب باشد.

 ● کم آب بودن بدن: سالمندان ممکن است به‌خاطر مشکلاتی مثل کاهش حس تشنگی یا مصرف کم مایعات، به کم‌آبی بدن دچار شوند. این موضوع منجر به احساس خشکی دهان خواهد شد.

 ● کاهش فعالیت فیزیکی و رژیم غذایی نامناسب: کاهش فعالیت بدنی و رژیم غذایی نامناسب (که از نظر مواد مغذی و مایعات فقیر باشد)، می‌تواند باعث کاهش بزاق شده و خشکی دهان را تشدید کند.

 

 

مصرف مواد مخدر یا دخانیات

 

 مصرف مواد مخدر و دخانیات به دلایل زیر باعث خشکی دهان می‌شود:

 ● تأثیر بر غدد بزاقی: نیکوتین و مواد شیمیایی موجود در سیگار و سایر مواد دخانی، می‌توانند غدد بزاقی را تحت‌تأثیر قرار داده و علت خشکی دهان شوند.

 ● تأثیر بر سیستم عصبی: مصرف مواد مخدر و دخانیات باعث تحریک سیستم عصبی شده و فعالیت غدد بزاقی را کاهش می‌دهد. به همین خاطر احساس خشکی سقف دهان و لب در این افراد شایع است.

 ● تغییر در الگوهای تنفسی: مصرف سیگار و مواد دخانی می‌تواند منجر به بروز مشکلات تنفسی مثل تنگی نفس یا تنفس از طریق دهان شوند. این موضوع به خودی می‌تواند دهان را خشک کرده و علت خشکی سقف دهان و تنگی نفس شود.

 ● کاهش رطوبت دهان: مواد دخانی از جمله سیگار می‌تواند تغییراتی در بافت دهان ایجاد کند که باعث خشکی دهان می‌شود. همچنین مصرف مواد مخدر و دخانیات می‌تواند باعث التهاب لثه و بیماری‌های دهانی شوند که مشکلات خشکی دهان را تشدید می‌کند.

 

کمبود کدام ویتامین باعث خشکی دهان می‌شود؟

 

 کمبود برخی ویتامین‌ها می‌تواند علت خشکی دهان باشد؛ چرا که این ویتامین‌ها به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر سلامت غدد و ترشح بزاق تأثیر می‌گذارند. در ادامه برخی از ویتامین‌هایی که کمبود آن باعث خشکی دهان می‌شوند را عنوان می‌کنیم.

 ● ویتامین B۱۲: کمبود ویتامین B۱۲ می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر سیستم عصبی و عملکرد غدد بزاقی داشته باشد. درصورتی‌که این ویتامین در بدن کم باشد، ممکن است اختلالات عصبی، التهاب زبان و کاهش تولید بزاق در بدن ایجاد شود.

 ● ویتامین A: ویتامین A برای حفظ سلامت غدد بزاقی و عملکرد صحیح آن بسیار مهم است. این ویتامین به حفظ سلامت مخاط‌های دهان و لثه نیز کمک می‌کند. کمبود ویتامین A باعث خشکی دهان و مشکلات مختلف دهانی مثل التهاب لثه، زخم‌های دهانی و تغییرات در بافت مخاط دهان می‌شود.

 ● ویتامین C: ویتامین C یکی از ویتامین‌های حیاتی برای سلامت لثه و دندان است. این ویتامین به ساخت کلاژن نیز کمک می‌کند که برای سلامت بافت‌های هم‌بند مثل لثه ضروری است. کمبود ویتامین C می‌تواند باعث بیماری‌های لثه مانند سقوط و خونریزی لثه شود که می‌تواند خشکی دهان را تشدید کند.

 ● ویتامین D: ویتامین D نقش مهمی در حفظ سلامت دندان و لثه دارد؛ چرا که به جذب کلسیم و فسفر که برای استحکام دندان و استخوان ضروری است، کمک می‌کند. ویتامین D به افزایش تولید بزاق کمک کرده و کمبود آن باعث کاهش ترشح بزاق و خشکی دهان نیز می‌شود.

 ● ویتامین E: ویتامین E به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی شناخته می‌شود که از التهاب دهان جلوگیری می‌کند. کمبود ویتامین E باعث خشکی دهان و سایر مشکلات دهانی به‌ویژه در افرادی که مشکلات سیستم ایمنی دارند، می‌شود. این ویتامین همچنین به حفظ سلامت غدد نیز کمک می‌کند.

 

 

علت خشکی دهان زن باردار

 

 خشکی دهان زن باردار می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. ممکن است خانم‌های باردار تصور کنند که کمبود ویتامین یا بیماری خاصی علت خشکی دهان آن‌ها است. به همین خاطر به دنبال پاسخ سؤالاتی مثل چه بیماری‌هایی باعث خشکی دهان می‌شود؟ یا کمبود کدام ویتامین باعث خشکی دهان می‌شود؟ هستند. این در حالی است که علت خشکی دهان زن باردار، به تغییرات هورمونی دوران بارداری برمی‌گردد.

 افزایش هورمون استروژن و پروژسترون که بر تولید براق تأثیر می‌گذارند، یکی از دلایل خشکی دهان در بارداری است. علاوه بر این، عواملی مثل کم‌آبی بدن، نفس‌کشیدن از طریق دهان، استفاده از برخی داروها یا دیابت بارداری می‌تواند علت خشکی دهان زن باردار باشد.

 

علت خشکی دهان و تشنگی و ادرار زیاد

 

 علت خشکی دهان و تشنگی ادرار زیاد می‌تواند نشانه‌هایی از مشکلات پزشکی مختلف باشد. یکی از اصلی‌ترین علائم بیماری دیابت، خشکی دهان و ادرار زیاد است. به‌ویژه در دیابت نوع ۱ و ۲ سطح قند خون بالا می‌رود و این فرایند باعث ازدست‌رفتن مایعات بدن می‌شود. در نتیجه علت خشکی دهان و تشنگی و ادرار زیاد می‌تواند از دیابت باشد.

 سندرم شوگرن، یک بیماری خودایمنی است که به غدد بزاقی و اشکی حمله می‌کند. این موضوع می‌تواند باعث خشکی دهان و تشنگی و ادرار زیاد شود. همچنین داشتن برخی مشکلات کلیوی می‌تواند علت خشکی دهان، تشنگی و ادرار زیاد باشد. علاوه بر این، مصرف برخی داروها می‌تواند باعث افزایش ادرار و خشکی دهان شود. در صورت تجربه هم‌زمان این علائم، لازم است با یک پزشک مشاوره کنید تا علت دقیق این موضوع شناسایی و درمان آن انجام شود.

 

 

عوارض خشکی دهان

 

 بعد از بررسی علت خشکی دهان، باید بگوییم که این موضوع می‌تواند مشکلات مختلفی در سلامت دهان و دندان ایجاد کند. برخی از مهم‌ترین عوارض خشکی دهان را در این قسمت عنوان می‌کنیم.

 

افزایش خطر پوسیدگی دندان‌ها

 

 بزاق نقش مهمی در دهان دارد؛ زیرا به شستشوی دهان کمک کرده و از تجمع ذرات غذایی و باکتری در دهان جلوگیری می‌کند. زمانی که ترشح بزاق کاهش می‌یابد و دهان خشک می‌شود، باکتری‌ها به‌راحتی در دهان رشد کرده و به دندان‌ها آسیب می‌رسانند. این موضوع می‌تواند باعث افزایش خطر پوسیدگی دندان‌ها شود؛ چرا که بزاق می‌تواند اسیدهایی که توسط باکتری تولید می‌شوند را خنثی کرده و از پوسیدگی دندان جلوگیری کند.

 

مشکلات لثه و بیماری‌های لثه

 

 بزاق همچنین به حفظ سلامت لثه کمک کرده و از التهاب و عفونت‌های لثه جلوگیری می‌کند. در صورت کاهش بزاق و بروز خشکی دهان، محیطی مساعد برای رشد باکتری‌های مضر در دهان ایجاد می‌شود. این موضوع می‌تواند به التهاب لثه و بیماری‌های شدیدتر مانند پریودنتیت منجر شود. این بیماری باعث خونریزی، درد و حتی ازدست‌دادن دندان‌ها می‌شود.

 

بوی بددهان

 

 خشکی دهان می‌تواند باعث بروز بوی ناخوشایند در دهان یا هالیتوز نیز شود. بزاق در شستشوی دهان و ازبین‌بردن ذرات غذایی و باکتری‌ها نقش مهمی دارد. زمانی که میزان بزاق دهان کاهش پیدا می‌کند، این ذرات و باکتری‌ها در دهان باقی می‌مانند و باعث ایجاد بوی ناخوشایند می‌شوند. این مشکل به‌ویژه در شب و هنگام خواب که تولید بزاق به طور طبیعی کم می‌شود، تشدید خواهد شد؛ بنابراین درمان خشکی دهان در خواب باعث بهبود بوی بددهان نیز می‌شود.

 

 

اختلالات گفتاری و بلع

 

 یکی از شایع‌ترین عوارض خشکی دهان شال مشکلات در صحبت‌کردن و بلعیدن غذا است. بزاق به نرم‌شدن غذا و روان کردن حرکت آن در دهان کمک می‌کند. وقتی که ترشح بزاق کم می‌شود، دهان خشک شده و فرد ممکن است هنگام صحبت‌کردن یا بلعیدن غذا احساس ناراحتی داشته باشند. این مشکل می‌تواند در افراد مسن یا کسانی که از داروهای خاص استفاده می‌کنند، رایج‌تر باشد.

 

درمان خشکی دهان با روش‌های مختلف

 

 بعد از اینکه پاسخ این سؤال که علت خشکی سقف دهان چیست را متوجه شدید، نوبت آن است که درمان خشکی دهان در خواب یا ساعات مختلف روز را بدانید.

 

درمان خانگی خشکی دهان

 

 درمان خشکی دهان با طب سنتی و روش‌های خانگی، می‌تواند تأثیر زیادی در بهبود خشکی دهان داشته باشد. برای درمان خشکی دهان و گلو راه‌های زیادی وجود دارد که بتواند علت خشکی دهان در شب، علت خشکی دهان در صبح، علت خشکی دهان در خواب و غیره را از بین ببرد. در ادامه برخی از این موارد را عنوان می‌کنیم.

 ● نوشیدن آب کافی: مهم‌ترین اقدام برای کاهش خشکی دهان، نوشیدن مداوم آب است. مصرف آب به حفظ رطوبت دهان کمک کرده و از خشکی دهان جلوگیری می‌کند.

 ● جویدن آدامس بدون قند: جویدن آدامس بدون قند می‌تواند ترشح بزاق را تحریک کرده و خشکی دهان را کاهش دهد.

 ● استفاده از مرطوب‌کننده هوا: اگر خشکی دهان به‌خاطر هوای خشک یا محیط گرم باشد، استفاده از دستگاه مرطوب‌کننده هوا کمک‌کننده است.

 ● تنفس از بینی: اگر به دلیل مشکلات تنفسی از دهان نفس می‌کشید، تنفس از بینی می‌تواند به کاهش خشکی دهان کمک کند.

 ● داروی گیاهی برای درمان خشک‌بودن دهان: می‌توانید از داروی گیاهی برای درمان خشک‌بودن دهان استفاده کنید. از جمله این داروها می‌توان به چای سبز، آب کرفس، ریحان، آب‌لیمو، زیره سیاه، گلاب و عرق نعنا اشاره کرد. البته اگر بیماری زمینه‌ای دارید یا داروی خاصی مصرف می‌کنید، قبل از مصرف داروهای گیاهی با پزشک مشورت کنید.

 

 

درمان دارویی خشکی دهان

 

 درمان دارویی خشکی دهان بسته به علت آن می‌تواند شامل داروهای مختلفی باشد که به افزایش ترشح بزاق یا کاهش علائم کمک می‌کنند. در اینجا چند نمونه از این داروها را عنوان می‌کنیم که باید با تجویز پزشک مصرف کنید.

 ● داروهای مصنوعی بزاق: این داروها به طور خاص برای تسکین خشکی دهان طراحی شده‌اند و به شبیه‌سازی عملکرد بزاق طبیعی کمک می‌کنند. این محصولات به‌صورت اسپری، ژل یا دهان‌شویه عرضه می‌شوند و می‌توانند به حفظ رطوبت دهان کمک کنند.

 ● داروهای تحریک‌کننده ترشح بزاق: برخی داروها غدد بزاقی را تحریک می‌کنند و باعث تولید بیشتر بزاق می‌شوند. این داروها معمولاً برای افرادی که خشکی دهان ناشی از بیماری یا مصرف داروی خاص دارند تجویز می‌شود.

 ● دهان‌شویه ضد خشکی دهان: برخی از انواع دهان‌شویه برای خشکی دهان طراحی شده‌اند، می‌توانند به مرطوب نگه‌داشتن دهان کمک کنند. این نوع دهان‌شویه معمولاً فاقد الکل است و خشکی دهان را تشدید نمی‌کند.

 ● داروهای ضدالتهاب: اگر خشکی دهان ناشی از التهاب غدد بزاقی یا بیماری‌های خودایمنی باشد، پزشک ممکن است داروهای ضدالتهاب تجویز کند. در این صورت التهاب غدد بزاقی کاهش پیدا کرده و خشکی دهان بهبود پیدا می‌کند.

 ● داروهای ضدافسردگی و اضطراب: در برخی موارد که خشکی دهان به‌خاطر اضطراب و استرس باشد، پزشک ممکن است داروهایی برای کاهش افسردگی و اضطراب تجویز کند که در نهایت مشکل خشکی دهان را کاهش می‌دهد.

 

 

نتیجه‌گیری

 

 خشکی دهان یک مشکل شایع است که می‌تواند علت‌های مختلف داشته باشد. علت خشکی دهان شامل کاهش ترشح بزاق به دلایل هورمونی، مصرف داروها، بیماری‌های مزمن مانند دیابت و سندرم شوگرن، استرس یا عوامل محیطی مثل هوای خشک شود. در این مقاله به اینکه چه بیماری‌هایی باعث خشکی دهان می‌شود و کمبود کدام ویتامین باعث خشکی دهان می‌شود نیز اطلاعات کاملی در اختیار شما قرار دادیم.

 برای مدیریت و درمان خشکی دهان مهم است که علت خشکی دهان شناسایی شود. درمان خشکی دهان با روش‌های مختلف خانگی و دارویی امکان‌پذیر است. همچنین در صورت استمرار یا تشدید خشکی دهان، مشاوره با پزشک یا دندانپزشک جهت تعیین علت دقیق و ارائه راهکارهای درمانی ضروری است. امیدواریم که این مقاله برای شما مفید واقع شده باشد.