دندان‌قروچه، پدیده‌ای رایج اما اغلب نادیده گرفته‌شده است که می‌تواند سلامت دندان‌ها و کیفیت زندگی افراد را تحت‌تأثیر قرار دهد. این عارضه، به طور معمول با ساییدن یا فشاردادن دندان‌ها به یکدیگر همراه است و ممکن است در بیداری یا هنگام خواب رخ دهد. بسیاری از افراد از وجود این مشکل آگاه نیستند و به دنبال درمان دندان‌قروچه نمی‌روند، زیرا در برخی موارد، دندان‌قروچه بدون علائم مشخصی اتفاق می‌افتد. در این مقاله، قصد داریم به طور کامل و جامع به پاسخ به سؤالات دندان‌قروچه چیست، علت دندان‌قروچه کودکان در خواب و درمان آن، درمان دندان‌قروچه بزرگسالان در خواب و...بپردازیم.

 

دندان‌قروچه چیست؟

 

 دندان‌قروچه یا به زبان علمی "براکسیزم" (Bruxism)، به عمل ساییدن یا فشاردادن دندان‌ها روی یکدیگر گفته می‌شود. این رفتار ممکن است به‌صورت ارادی یا غیرارادی انجام شود و به دودسته اصلی تقسیم می‌شود:

• دندان‌قروچه در بیداری: فرد در طول روز به طور ناخودآگاه دندان‌های خود را به هم فشار می‌دهد یا می‌ساید.
• دندان‌قروچه در خواب: این نوع معمولاً در هنگام خواب رخ می‌دهد و اغلب ناشی از اختلالات خواب یا عوامل دیگر است.

 دندان‌قروچه، فراتر از یک عادت شبانه است. عدم درمان دندان‌قروچه ناخودآگاه می‌تواند به فرسایش مینای دندان، سردردهای مزمن و حتی اختلالات مفصل فک منجر شود. بر اساس مطالعات اخیر، حدود ۱۵ درصد افراد بزرگسال به طور مرتب دندان‌قروچه در خواب دارند. در بسیاری از موارد، افراد تا زمانی که دندان‌پزشک علائم آن را تشخیص ندهد، از دندان‌قروچه خود بی‌اطلاع هستند.

 

 

دندان‌قروچه به چه علت به وجود می‌آید؟

 

 دندان‌قروچه، دلایل مختلفی دارد که هرکدام می‌توانند به شکل جداگانه یا در ترکیب با یکدیگر باعث این عارضه شوند. در ادامه به مهم‌ترین علل دندان‌قروچه پرداخته‌ایم:

 

استرس و اضطراب

 

 استرس و اضطراب یکی از شایع‌ترین علل دندان‌قروچه هستند. وقتی افراد درگیر تنش‌های روزمره می‌شوند، معمولاً بدون اینکه متوجه باشند، دندان‌های خود را به هم فشار می‌دهند. این واکنش ناخودآگاه می‌تواند به‌مرورزمان باعث آسیب به دندان‌ها شود.

 

مشکلات دندان‌پزشکی

 

 مشکلاتی مانند ناهماهنگی دندان‌ها یا مال اکلوژن (جابه‌جایی نادرست فک‌ها) می‌توانند به دندان‌قروچه منجر شوند. بیماری‌های لثه نیز ممکن است باعث تحریک دهان و فک شده و زمینه‌ساز این مشکل شوند.

 

عوامل ژنتیکی

 

 دندان‌قروچه در برخی از افراد به‌صورت ارثی ظاهر می‌شود. اگر در خانواده شما سابقه این مشکل وجود دارد، احتمال ابتلای شما نیز افزایش می‌یابد.

 

مصرف مواد تحریک‌کننده

 

 مصرف بیش از حد موادی مانند کافئین (چای، قهوه یا نوشابه‌های انرژی‌زا)، الکل و حتی مواد مخدر می‌تواند باعث تحریک سیستم عصبی و افزایش احتمال دندان‌قروچه شود.

 

عوارض دارویی

 

 برخی داروها، به‌خصوص داروهای ضدافسردگی، داروهای محرک، یا داروهای مرتبط با بیماری‌های عصبی، می‌توانند باعث بروز یا تشدید دندان‌قروچه شوند. اگر این مشکل بعد از شروع مصرف داروی خاصی رخ دهد، حتماً باید با پزشک مشورت کرد.

 

اختلالات خواب

 

 برخی از مشکلات و اختلالات خواب می‌توانند به دندان‌قروچه منجر شوند. این نوع دندان‌قروچه معمولاً در هنگام شب و بدون آگاهی فرد رخ می‌دهد.

 

 

علت دندان‌قروچه در خواب

 

 همان‌طور که گفتیم، دندان‌قروچه در خواب که به آن "براکسیزم شبانه" نیز گفته می‌شود، اغلب به دلیل اختلالات خواب و عوامل عصبی رخ می‌دهد. دلایل عمده آن عبارت‌اند از:

• آپنه خواب: این اختلال باعث توقف موقتی تنفس در خواب می‌شود و ممکن است منجر به دندان‌قروچه شود.
• فعالیت بیش از حد مغز: فعالیت زیاد مغز در هنگام خواب عمیق، ممکن است فرد را به طور ناخودآگاه به ساییدن دندان‌ها وادار کند.
• اضطراب و خواب بی‌کیفیت: اضطراب می‌تواند خواب آرام را مختل کند و منجر به بروز این مشکل شود.
• عوامل هورمونی: تغییرات هورمونی در برخی افراد، به‌ویژه در زنان، ممکن است باعث ایجاد دندان‌قروچه شود.
• کمبود منیزیم: کمبود این ماده معدنی مهم می‌تواند به تحریک اعصاب و عضلات منجر شود و دندان‌قروچه را تشدید کند.

 

 

دندان‌قروچه در کودکان

 

 دندان‌قروچه در کودکان، پدیده‌ای نسبتاً رایج است که اغلب در سنین پایین مشاهده می‌شود. اگرچه معمولاً با رشد کودک بهبود می‌یابد، اما در برخی موارد می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند و برای تجویز دارو برای دندان‌قروچه کودکان باید حتماً به پزشک مراجعه کنید. علل اصلی دندان‌قروچه در کودکان عبارتند از:

• رشد دندان‌ها: در دوره‌ای که دندان‌های شیری یا دائمی رشد می‌کنند، ممکن است کودک به دندان‌قروچه دچار شود.
• اضطراب و استرس: مسائل روانی، مانند تغییر محیط زندگی یا مشکلات مدرسه، می‌تواند عامل اصلی قروچه دندان در خواب کودکان باشد.
• مشکلات فکی یا دندانی: ناهماهنگی فک‌ها یا دندان‌ها ممکن است باعث دندان‌قروچه شود.

 

 

درمان دندان قروچه چیست؟

 

 دندان قروچه می‌تواند به‌مرورزمان باعث آسیب‌های جدی به دندان‌ها و مفاصل فک شود. درمان این مشکل به‌شدت و علت آن بستگی دارد و روش‌های مختلفی برای کنترل و درمان آن وجود دارد. در ادامه به برخی از این روش‌ها اشاره شده است:

 

استفاده از محافظ دندان قروچه (نایت گارد)

 

 یکی از مؤثرترین روش‌های پیشگیری از آسیب‌های ناشی از دندان قروچه، استفاده از محافظ دندان است. این وسیله، معمولاً از جنس پلاستیک یا مواد سیلیکونی ساخته شده و بین دندان‌های بالا و پایین قرار می‌گیرد تا از تماس مستقیم دندان‌ها جلوگیری کند. همچنین فشار وارد بر فک‌ها را کاهش داده و به مفاصل فک استراحت می‌دهد.

 

مدیریت استرس

 

 استرس یکی از دلایل رایج دندان قروچه است. برای کاهش استرس، انجام تمرین‌های آرامش‌بخش مانند مدیتیشن، یوگا و تمرین‌های تنفسی بسیار مفید است. روان‌درمانی یا مشاوره نیز می‌تواند در مدیریت استرس و اضطراب کمک‌کننده باشد. کاهش استرس به بهبود خواب و کاهش ساییدن دندان‌ها نیز کمک می‌کند.

 

اصلاح مشکلات دندانی

 

 در برخی موارد، ناهماهنگی یا مشکلات ساختاری در دندان‌ها می‌تواند عامل اصلی دندان قروچه باشد. مراجعه به دندان‌پزشک و اصلاح این مشکلات از طریق ارتودنسی یا سایر روش‌های ترمیمی می‌تواند به رفع این عارضه کمک کند. دندان‌پزشک می‌تواند با ایجاد تعادل در تماس دندان‌ها، فشار اضافی را کاهش دهد.

 

دارودرمانی

 

 در موارد شدید که سایر روش‌ها مؤثر نباشند، پزشک ممکن است داروهای خاصی تجویز کند. این داروها شامل شل‌کننده‌های عضلات، داروهای ضداضطراب یا حتی داروهای آرام‌بخش برای کاهش تنش عضلات فک و جلوگیری از دندان قروچه هستند. البته استفاده از قرص برای درمان دندان قروچه باید تحت‌نظر پزشک انجام شود.

 

درمان اختلالات خواب

 

 گاهی اوقات، دندان قروچه به دلیل مشکلات خواب مانند آپنه خواب ایجاد می‌شود. در این موارد، درمان اختلالات خواب بسیار مهم است. پزشک ممکن است استفاده از دستگاه‌های خاص خواب یا تغییر در سبک زندگی را توصیه کند. درمان مناسب مشکلات خواب می‌تواند به بهبود دندان قروچه کمک شایانی کند.

 

 

آیا دندان قروچه خطرناک است؟

 

 دندان قروچه اگرچه به‌ظاهر مشکل کوچکی به نظر می‌رسد، اما می‌تواند عوارض جدی برای سلامت دهان و دندان‌ها ایجاد کند. برخی از این عوارض عبارتند از:

• سایش و فرسایش دندان‌ها: دندان قروچه باعث سایش مینای دندان و حساسیت بیشتر دندان‌ها می‌شود.
• درد فک و صورت: فشار زیاد بر روی فک‌ها می‌تواند باعث درد مزمن در این ناحیه شود.
• مشکلات مفصل فکی: در موارد شدید، دندان قروچه می‌تواند منجر به مشکلات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) شود.
• سردرد: تنش عضلات صورت و فک ممکن است باعث ایجاد سردردهای مکرر شود.

 بنابراین، بی‌توجهی به این مشکل می‌تواند سلامت عمومی دهان و دندان‌ها را به خطر بیندازد.

 

 

جمع‌بندی

 

 شناسایی به‌موقع دندان قروچه و انجام اقدامات پیشگیرانه و درمانی، می‌تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند. اگر شما یا اطرافیانتان علائمی از قروچه دندانی دارید، توصیه می‌شود هرچه زودتر به یک دندان‌پزشک مراجعه کنید و راهکارهای مناسب مانند محافظ دندان قروچه، قرص برای درمان دندان قروچه و... را پیاده‌سازی کنید و به فکر درمان دندان قروچه در خواب یا بیداری خود یا فرزندتان باشید.